Simon de Heer, nestor van de Bloemendaalse schilders
Het gebeurt niet zomaar dat er een plantsoen naar je wordt vernoemd. Die eer viel de Bloemendaalse kunstschilder Simon de Heer te beurt op zijn honderdste geboortedag.
Wie vanaf de hockeyvelden in Bloemendaal richting openluchttheater Caprera loopt, komt er langs. “Soms droom ik even weg en vraag me af hoe het zou zijn om hier met Simon te wandelen…,” mijmert Esther Jansen. Zij is de achterkleindochter van Simon de Heer (1885-1970) en voorzitter van de gelijknamige stichting, die tot doel heeft het oeuvre van de kunstenaar te beheren en bekendheid te geven. Dat bestaat uit vele schilderijen, tekeningen en etsen. “Ik denk dat hij zich vereerd zou hebben gevoeld met een eigen plantsoen.”
Ons dorp 100 jaar geleden
Leven en werk van Simon de Heer zijn nauw verweven met Bloemendaal. Esther: “Zijn werk heeft een historische waarde voor ons dorp. Hij laat zien hoe het er hier zo’n honderd jaar geleden uitzag. Mijn overgrootvader vond het belangrijk dat het Bloemendaalse natuurschoon behouden zou blijven. Zo knokte hij met succes voor behoud van het ‘kalverweitje’, een pittoresk weiland aan het pad bij de boerderij van boer Uitendaal. Met de stichting hoop ik Simons gedachtegoed te bewaren, ook voor onze kinderen en kleinkinderen.”
Simon de Heer wordt in 1885 geboren op een boerderij in de Beemster. Al tijdens zijn kinderjaren interesseert hij zich meer voor het tekenen van zijn omgeving dan voor het verzorgen van de veestapel. De jongen blijkt een bijzonder tekentalent te hebben en begint al op zijn veertiende met een avondopleiding. Overdag moet hij op de boerderij werken. Op 23-jarige leeftijd wordt Simon toegelaten tot de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam.
Trouw aan traditionele stijl
Rond zijn studietijd doen zich grote veranderingen voor in de schilderkunst. Aan het begin van de twintigste eeuw komt een stormvloed aan nieuwe stijlen en stromingen op gang, waarvan het kubisme en het expressionisme de meest invloedrijke blijken. Maar waar veel schilders het gebruik van realistische vormen en kleuren steeds meer loslaten, blijft Simon trouw aan de traditionele stijl van de Hollandse meesters uit de zeventiende eeuw. Rembrandt is zijn grote voorbeeld. Na zijn studie vertrekt Simon naar Frankrijk, waar hij zich samen met andere schilders toelegt op het schilderen van de natuur. Hij verstaat de kunst om wat hij om zich heen ziet nauwgezet en realistisch vast te leggen, met een ongelooflijk oog voor detail.
Simon krijgt een aanstelling als tekenleraar in Zwolle en bouwt intussen een oeuvre op van portretten en landschappen. Bij een van zijn exposities leert hij Derkje Brink kennen. Ze worden verliefd en tijdens een poseersessie vraagt Simon haar ten huwelijk. Ze trouwen in 1920. Na Simons benoeming tot tekenleraar aan de Kweekschool in Den Haag vestigt het paar zich in 1927 in Bloemendaal. Hier vindt Simon de idyllische landelijkheid uit zijn jeugd terug. Bovendien wonen hier veel kapitaalkrachtige, kunstminnende opdrachtgevers die zich graag laten portretteren. Aan de Duinwijckweg, achter de hockeyvelden van Bloemendaal, laat het paar een door Simon ontworpen huis met atelier bouwen.
Simon gaat graag de natuur in, vergezeld van zijn onafscheidelijke schilderkist en veldezel. De Bloemendaalse duinen en bossen inspireren hem, zijn werk Het Meertje van Caprera, dat in de Burgerzaal van het gemeentehuis hangt, is daar een sprekend voorbeeld van. Hij krijgt steeds meer bekendheid als portretschilder, zowel onbekende als bekende buurtgenoten poseren voor hem, onder wie Jac. P. Thijsse en Kees Verweij, met wie hij ook bevriend is.
Oorlogstragedie
Tijdens de Tweede Wereldoorlog weigert Simon lid te worden van de door de nazi’s ingestelde Kultuurkamer en krijgt hij een expositieverbod. Om zijn gezin tijdens de hongerwinter te kunnen voeden ruilt hij schilderijen voor aardappelen, tarwe en melk. Kort voor de bevrijding vindt een tragedie plaats. Een bom van de geallieerden komt per ongeluk terecht op de Duinwijckweg. Oudste dochter Corry, die zwanger is, komt om, evenals enkele buurtbewoners. Het verdriet laat zware sporen na. Schilderen biedt troost. Na de oorlog kiest Simon vaak religieuze onderwerpen voor zijn schilderijen.
Ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag wordt Simon geëerd met een expositie in ‘Bloemenheuvel’, het tegenwoordige gemeentehuis van Bloemendaal. In zijn openingstoespraak noemt burgemeester Peere- boom-Voller hem de ‘nestor der Bloemendaalse schilders’. Ook landelijk krijgt hij erkenning. Het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap kent hem in 1963 een jaarlijks eregeld toe.
Stichting Simon de Heer
Sinds twee jaar combineert harpiste Esther Jansen haar werk als uitvoerend musicus en harpdocent met het voorzitterschap van de stichting. Zij wil graag meer bekendheid geven aan het werk van haar overgrootvader. Stichting Simon de Heer heeft plannen voor een kaartenserie met Bloemendaalse landschappen en in de zomer van 2018 opent Museum Haarlem een expositie met een selectie schilderijen van de kunstenaar.