De smaak van reizen kreeg ik flink te pakken toen ik na de middelbare school twee jaar lang ging rondtrekken. Vrijheid, nieuwe mensen ontmoeten en niet weten wat de dag van morgen zou brengen, gaven me het gevoel dat de wereld van mij was. Toen ik daarna in de reisbranche ging werken kon ik dankzij studiereizen en goedkope tickets mijn hobby voortzetten. Onderweg verwonderde ik me vaak over alles wat anders was. Wat wist ik eigenlijk van zo’n land, de cultuur en de mensen? Op mijn 27ste bepaalde ik mijn studiekeuze: culturele antropologie. Tijdens onderzoek in Ecuador leerde ik over het leven, de problemen en de gewoonten van lokale boeren – over hoe zij probeerden zich aan de armoede te ontworstelen. Een totaal andere werkelijk- heid dan de tropische stranden en kleurrijke indiaanse cultuur waarmee reisgidsen adverteren.
Dit jaar mocht ik mee als reporter naar Bolivia voor Mensen met een Missie, een organisatie die opkomt voor de rechten van de meest kwetsbaren in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. In plaats van toeristische highlights te bezichtigen zou ik vrouwen ontmoeten die slachtoffer zijn van geweld en lokale organisaties bezoeken die zich keihard inzetten om de spiraal van geweld te doorbreken. In de hoofdstad Sucre zag ik op het koloniale plein mannen gemoedelijk schaken onder de palmbomen. Kinderen speelden, inheemse vrouwen verkochten hun spullen. De tragiek van de geweldscultuur was onzichtbaar. Tot ik de verhalen hoorde over mishandeling, vernedering en doodslag. Die spelen zich niet alleen af op het arme platteland, maar overal en in alle lagen van de bevolking. De agent die zijn vrouw in de rug schiet na een ruzie, de arts die hulp weigert nadat je man je een gebroken kaak heeft geslagen. Of geen voorbehoedsmiddelen geeft omdat je man dat niet wil. De tweejarige Romeo werd door zijn vader in koud water ondergeduwd omdat hij bleef huilen. Dat overleefde het jongetje niet.
Uit angst zwijgen vrouwen over dit soort heftige gebeurtenissen. Maar dan blijft alles bij het oude. De vrouwen die wij spraken smeekten ons hun verhalen te verspreiden en hen niet te vergeten. Bij dezen. Ik heb nooit geweten dat dit zo’n ernstig, diepgeworteld probleem is in Bolivia. Het doet me beseffen hoe beperkt ons beeld van de werkelijkheid is. De verhalen achter wat we zien, kennen we vaak niet. Misschien moeten we ons wat vaker verwonderen, dat geldt trouwens ook in onze eigen cultuur. We oordelen veel en snel, terwijl onder de oppervlakte soms een heel andere werkelijkheid schuilgaat. Aandacht daarvoor kan, hoe bescheiden ook, de aanzet geven tot verandering.
Renske Feikema (52) werkt als communicatieadviseur bij de gemeente Bloemendaal. Ze woont in Amsterdam met haar man Pieter en kinderen Puck (17) en Finn (14). Al sinds haar eerste verre reizen heeft Renske een zwak voor Midden- en Zuid-Amerika. Meer over de projecten van Mensen met een Missie en andere verhalen van Renske vind je op www.100reporters.nl.
fotografie:portret Renske Feikema - Carla van Thijn, vrouwenportretten - Fraukje Vonk