Design thinking is hip. De Nederlandse vertaling zou kunnen zijn: ontwerpend denken, of: denken als een ontwerper. Sinds een jaar of tien werken steeds meer bedrijven en organisaties met de uitgangspunten van design thinking. Wat is het eigenlijk? B. vroeg het aan Joris Funcke uit Overveen.
Design thinking draait om mensen. Maar ook om creativiteit en uitproberen. Het is een manier om ervoor te zorgen dat een bedrijf een product maakt dat écht van nut is voor de klant. Of dat een organisatie een dienst levert waar de doelgroep écht iets aan heeft. Het is ook heel geschikt voor het vinden van oplossingen voor ingewikkelde organisatorische problemen. Hoe werkt dat dan? Ontwerper Joris Funcke: “Een bedrijf dat design thinking toepast, denkt vanuit de klant – en niet vanuit het product. IKEA is er een ster in, design thinking maakt deel uit van het DNA van het bedrijf. De Zweedse meubelgigant weet tot in detail wat de klant wil. Ze doen zelfs onderzoek naar hoe mensen ’s morgens opstaan – over de hele wereld. Uit die kennis halen ze inspiratie voor het bedenken van nieuwe producten. Heel slim.”
Iedereen kan het
Design thinking bestaat uit vijf stappen (zie kader) die iedereen kan toepassen. Het begint met empathie voor de doelgroep waarvoor je werkt. Joris: “Verdiep je in je doelgroep en doe dat grondig. Dus liever een goed gesprek met vier personen dan een enquête onder duizend mensen.” In de volgende stap – het probleem of de vraag benoemen – staat weer de doelgroep centraal. Stap drie is het bedenken van oplossingen, zo veel en zo creatief mogelijk. Daaruit ontstaat een prototype, een probeersel, dat in de praktijk wordt getest. Net zolang tot de allerbeste oplossing is ontstaan. Deze doordachte aanpak zou veel start-ups kunnen behoeden voor een snel faillissement, denkt Joris. “Uit onderzoek blijkt dat 42 procent van de nieuwe bedrijven failliet gaat omdat er geen behoefte is aan het product dat ze hebben bedacht. Bij 17 procent is de bruikbaarheid van het product niet in orde. Meer dan de helft heeft dus niet goed naar de doelgroep gekeken.”
Hesje in het ziekenhuis
Ook bij het aanpakken van organisatorische problemen kan design thinking een rol spelen. De werkwijze kan zelfs leiden tot verrassende oplossingen, die ook nog eens veel goedkoper uitpakken dan ‘traditionele’ maatregelen. Joris noemt een voorbeeld uit Schotland, waar een ziekenhuis te kampen had met fouten bij het toedienen van medicijnen. “De directie zocht de oplossing in een duur softwaresysteem, maar studenten van een Schotse universiteit gingen aan de slag met design thinking. Ze verdiepten zich in de medewerkers die de medicijnen uitdeelden en wat bleek: zij werden tijdens hun werk vaak gestoord door patiënten of bezoekers en konden zich daardoor niet goed concentreren.” Brainstormend en testend in de praktijk kwam de ultieme oplossing uit de bus rollen: gekleurde hesjes voor de medicijnverstrekkers met de tekst: ‘Stoor mij niet; ik deel medicijnen uit. Stel uw vraag aan mijn collega’s’. Joris: “Een stuk goedkoper dan dat dure softwaresysteem, en heel effectief.”
Betere wereld
Als iedereen het kan en het ook nog eens tot slimme oplossingen leidt, waarom wordt design thinking dan nog niet overal toegepast? Joris denkt dat schroom in de weg kan zitten. “Vragen stellen is niet altijd makkelijk.” Ook kan er sprake zijn van overschatting. “Mensen denken dat ze de oplossing zelf wel kunnen of moeten bedenken.” Of er is gebrek aan tijd. “Voor de stappen van design thinking moet je de tijd nemen. En ja, tijd kost geld. Maar wat is de waarde van een snelle oplossing die uiteindelijk niet werkt?” Ook maatschappelijke organisaties en overheden kunnen werken met design thinking. Het zal niet overal makkelijk zijn, maar als deze creatieve manier van werken doorsijpelt in de samenleving, komt er meer aandacht voor de mens, denkt Joris. En daar plukt uiteindelijk iedereen de vruchten van. “Producten en diensten worden meer empathisch. Met behulp van design thinking kun je reiken naar een betere wereld!
Joris Funcke startte in 1990 een ontwerpbureau in Haarlem en deed een MBA design management in Londen. Hij doceert design thinking aan Avans Hogeschool in Den Bosch. Joris is getrouwd met Maaike en woont in Overveen.
DE VIJF STAPPEN VAN DESIGN THINKING
1. Heb empathie. Doorgrond de mensen voor wie je aan de slag gaat. Bijvoorbeeld met diepte-interviews.
2. Definieer het probleem. Redeneer daarbij vanuit de doelgroep waarvoor je werkt.
3. Bedenk ideeën. Gebruik je creativiteit en kies uiteindelijk de oplossing die het beste bij je doelgroep past.
4. Maak een prototype. Dit is een testversie van de uiteindelijke oplossing.
5. Test de oplossing in de praktijk. Betrek de doelgroep actief bij deze tests.